1881-1897 

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1897 

 Έτος 1881

Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας από τον οθωμανικό ζυγό το έτος 1881, το χωριό μας εντάχθηκε στον Δήμο Λάρισας μαζί με άλλα χωριά της περιοχής μας και εμφανίζεται στην απογραφή με 288 κατοίκους εκ των οποίων 142 άνδρες και 146 γυναίκες.

Η απογραφή του Δήμου Λάρισας το 1881

 Έτος 1883

 ΙΔΡΥΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

 Έτος 1886

     Το έτος αυτό ο Νικ. Θ. Σχοινάς, Ταγματάρχης του μηχανικού, με την εντολή του τότε υπουργού των στρατιωτικών περιηγήθηκε την γραμμή των συνόρων με την Τουρκία, τα οποία οροθετήθηκαν το 1881 και κατέγραψε με λεπτομέρειες την επικρατούσα κατάσταση των περιοχών αυτών από κάθε άποψη. Ο Νικ. Θ. Σχοινάς, με τις εντυπώσεις τις οποίες κατέγραψε, συνέταξε το βιβλίο του "Οδοιπορικές σημειώσεις" το οποίο εκδόθηκε το 1886. Η Γούνιτσα ευρισκόμενη κοντά στην οροθετική γραμμή, συμπεριλήφθηκε στις σημειώσεις αυτές, από τις οποίες αντλούμε σημαντικές για την εποχή εκείνη πληροφορίες, από τις οποίες επιβεβαιώνονται παλαιότερες πληροφορίες, ότι η Γούνιτσα ήταν σταυροδρόμι σημαντικών οδών: Της οδού Λαρίσης - Τρικάλων και των οδών Ελασσόνας και Τυρνάβου προς Κρανώνα, Φάρσαλά και Δομοκό. Στις Οδοιπορικές Σημειώσεις διαβάζουμε: «Η Γούνιτσα, χωρίον του Δήμου Λαρίσης, οικείται υπό 290 χριστιανών. Επ΄εσχάτων ενεκατέστη  τηλεγραφικός σταθμός»... ...«έχει καλόν οίκημα του ιδιοκτήτου και χάνιον (πανδοχείο)»... ...«σώζονται τέσσαρες αψίδες υδραγωγικής γεφύρας (καμάρες), επτά υδρόμυλοι το έαρ μόνον εργαζόμενοι και άναντα των αψίδων και των υδρομύλων σχηματίζεται πόρος καλός, ανωτέρω του οποίου υπάρχει περαταριά (πορθμείο) λειτουργούσα και κατά τας μεγάλας πλημμύρας, οπότε και η παρά το χωρίον Κουτσόχερον απρακτεί».

Παρακάτω δημοσιεύονται οι «ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ» οι οποίες αφορούν στη Γούνιτσα.

 Έτος 1897

 Ο ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

 ΚΑΙ Η ΓΟΥΝΙΤΣΑ ΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

   Το έτος 1897 πραγματοποιήθηκε εισβολή των Τούρκων στην Θεσσαλία, αφού προηγουμένως τον προκάλεσαν οι Έλληνες, για να ελευθερώσουν και την υπόλοιπη Ελλάδα χωρίς όμως την κατάλληλη προετοιμασία και εκπαίδευση του στρατού. Έτσι κατά τον επακολουθέντα πόλεμο η Ελλάδα ηττήθηκε και οι Τούρκοι έφθασαν μέχρι τον Δομοκό. Όμως με την επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων σταμάτησε η επέλαση των Τούρκων, συνομολογήθηκε οριστική ανακωχή, έγινε νέα διαρρύθμιση των συνόρων και η Θεσσαλία έχασε μέρος των ανακτημένων κατά το 1881 εδαφών. Η συνοριακή γραμμή Ζάρκος-Στενά της Γούνιτσας-Δαμάσι-Μπογάζι-Τύρναβος-Λυγαριά-Μελούνα, υπήρξε το θέατρο των επιχειρήσεων στην περιοχή μας.

Από το βιβλίο "Με τους Έλληνες στη Θεσσαλία"

   Σελ. 77: «(…) Ξεκινήσαμε (από τη Λάρισα) για το Ρεβένι την Τρίτη το πρωί, 20 Απριλίου 1897 (παλ. ημερ.). Ενάμισι μίλι από τη Λάρισα, σε ελαφρά ανηφορικό έδαφος, είδαμε την κατασκευή θέσης συστοιχίας δύο πυροβόλων διαμετρήματος 20 εκατοστομέτρων. Αυτά αποσκοπούσαν στον έλεγχο του περάσματος Μπογάζι και της στενωπού του Καλαμακίου. Στις εφτάμιση, μπορούσαμε να διακρίνουμε, μακριά στον προφήτη Ηλία, τον καπνό πυροβόλων. ΄Ηταν φανερό ότι ο συνταγματάρχης Μαστραπάς έκανε σοβαρή προσπάθεια ανακατάληψης της Γκριτζόβαλης. Οστόσο, δεν ακούγαμε κανονιές από την κατεύθυνση της Μελούνας. Στο Κουτσόχειρο συναντήσαμε τον Μακεδόνα οπλαρχηγό Νταβέλη που είχε διαφύγει από τους Τούρκους μετά την επιδρομή του στη Μακεδονία και επέστρεφε στο στρατηγείο στη Λάρισα. Στο χωριό βρισκόταν ένα καλά εξοπλισμένο κινητό νοσοκομείο, αλλά όταν πληροφορηθήκαμε ότι βάσει διαταγών θα πήγαινε στο χωριό Γούνιτσα που δεσπόζει της στενωπού του Καλαμακίου και είναι εντελώς απροσπέλαστο από το Ρεβένι, η θεωρία της «σημαντικότερης μάχης του πολέμου» κλονίστηκε κάπως στις εκτιμήσεις μας. Ένα τάγμα του 11ου συντάγματος βρισκόταν εδώ σε εφεδρεία, υπό τον συνταγματάρχη Βάσσο. Αφού περάσαμε τον Πηνειό και στραφήκαμε απότομα δεξιά για να μπούμε στο πέρασμα Ρεβένι μπορούσαμε να ακούσουμε το υπόκωφο μουγκρητό των κανονιών. Ο συνταγματάρχης Σμολένσκης είχε εγκαταστήσει τρεις πυροβολαρχίες… μία ορεινή στην ανατολική πλαγιά της κοιλάδας… δεύτερη στη δυτική πλαγιά… και τρίτη, μία καλυμμένη πεδινή πυροβολαρχία, στο κέντρο της κοιλάδας, 3.000 γυάρδες περίπου από τη Βίγλα. Πίσω από την πεδινή πυροβολαρχία, στο κέντρο της κοιλάδας, βρίσκονταν τέσσερα τάγματα του 11ου συντάγματος, που φαίνονταν να κινούνται προς την στενωπό Καλαμακίου. Ο συνταγματάρχης Μαυρομιχάλης, που διοικούσε το σύνολο των στρατευμάτων στο πέρασμα Ρεβένι (απ' όπου διέρχεται ο δρόμος Κουτσοχέρου-Δαμασίου), μετακινήθηκε έφιππος από την αριστερή προς τη δεξιά πυροβολαρχία γύρω στο μεσημέρι (Στην εικόνα ο συνταγματάρχης Μαυρομιχάλης και πάνω αριστερά στο βάθος της εικόνας διακρίνονται τα Στενά της Γούνιτσας). Η εμφάνισή του μαζί με το επιτελείο του, προφανώς είχε προσελκύσει την προσοχή των τούρκων πυροβολητών της Βίγλας, οι οποίοι τον «χαιρέτησαν» με τέσσερις οβίδες κατά πυκνή διαδοχή, από τις οποίες η μία έσκασε κοντά στο γενναίο συνταγματάρχη. Ήταν θαύμα που δεν έπαθε κανένας τίποτε.

   Δεν φαινόταν καμιά πρόθεση από μέρους των ελλήνων διοικητών να διατάξουν επίθεση πεζικού εναντίον της Βίγλας, από την πλευρά του Ρεβένι τουλάχιστον. Και, επειδή ακούγαμε συνεχείς τουφεκιές και τον γρήγορα κυλιόμενο κρότο των κανονιών από το Μπουγάζι (Τυρνάβου), αποφασίσαμε  να  κινηθούμε  κατ’ ευθείαν προς αυτή γενικά την κατεύθυνση. Παρατηρώντας τη στενωπό Καλαμακίου, είδαμε στην ανατολική έξοδό της εκατοντάδες στρατιώτες, που κατασκευάζουν οχυρώσεις και, στην άλλη όχθη του ποταμού στη Γούνιτσα, περίπου τον ίδιο αριθμό να κατασκευάζει θέση πυροβολαρχίας. «Επιτέλους», είπα στον υπολοχαγό Βέστερ, «οι Έλληνες συνειδητοποιούν ότι η τουρκική εισβολή στη Θεσσαλία αποτελεί ένα πιθανό γεγονός και αρχίζουν να κάνουν, ό,τι έπρεπε να είχαν πραγματοποιήσει εδώ και μήνες».

 Από το βιβλίο  «Ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897»  

   ..."Στις 6 Απριλίου το πρωί, και ενώ δεν είχε κηρυχθεί επίσημα από καμιά πλευρά ο πόλεμος, ο Ετέμ πασάς εισέβαλε στη Θεσσαλία με την 6η Μεραρχία δια των ορεινών διαβάσεων Καλλιπεύκης με τις 2η και 4η και τη Μεραρχία Ιππικού δια της Μελούνας και της 1ης διά του Δαμασίου. Την 3η Μεραρχία, την κράτησε ως εφεδρεία πίσω από τις 2η και 4η Μεραρχίες. Από την παραπάνω διάταξη επιθέσεως προέκυψε ότι τελικά ο Ετέμ εκδήλωσε την κύρια προσπάθεια του από το αριστερό και όχι πλευρικά από το Δαμάσιο πεδίο προς Ρεβένι-Γούνιτσα-Λάρισα, όπως προέβλεπε το τουρκικό σχέδιο. Η επίθεση έγινε στη μεθόριο από τις ακτές του Θερμαϊκού μέχρι τον Προφήτη Ηλία Τυρνάβου. Όλη η αμυντική διάταξη των ελληνικών δυνάμεων διατήρησε τις θέσεις της, παρά τη στρατιωτική υπεροχή των Τούρκων, οι οποίοι πέτυχαν την ημέρα αυτή να καταλάβουν τη διάβαση της Μελούνας, χωρίς να προχωρήσουν προς τα νότια"...

   ..."Στις 16:30 της 7ης Απριλίου ο Διάδοχος έφτασε στο χωριό Δένδρα, όπου συνάντησε τον διοικητή της I Μεραρχίας και τον Διοικητή της 1ης Ταξιαρχίας συνταγματάρχη Πεζικού Δημόπουλο Ιωάννη. Αμέσως διέταξε και πάλι την αναστολή κάθε υποχωρητικής κινήσεως...  ...Η απόφαση του ήταν να εγκατασταθεί τι 1ο Σύνταγμα στο Μπουγάζι και την επομένη, 8 Απριλίου, να πραγματοποιηθεί η επίθεση των 3ης και 1ης Ταξιαρχιών κατά του Δαμασίου. Η 3η Ταξιαρχία θα ενεργούσε από το Ρεβένι και η 1η Ταξιαρχία από το Μπουγάζι. Η 2η Ταξιαρχία θα συνέπραττε στην επίθεση αυτή. Το 1ο Σύνταγμα Πεζικού, θα διατηρούσε τις θέσεις που θα κατείχε στο Μπουγάζι"...

  Χάρτης με την διάταξη των αντιπάλων το βράδυ της 4ης Απριλίου 1897

 Χάρτης με την διάταξη των ελληνικών στρατευμάτων για την απόκρουση της τουρκικής εισβολής από το Δαμάσι.

6-8 Απριλίου 1897

   ..."Στις 04:30 της 8ης Απριλίου άρχισαν πυρά πεζικού τόσο στο Μπουγάζι όσο και στο Ρεβένι. Μετά από μία ώρα άρχισαν πυρά και η 2η, 3η και 4η Πυροβολαρχίες του 2ου Συντάγματος Πεδινού Πυροβολικού που ήταν στο ύψωμα Ρεβένι, με αρχικό στόχο τα εχθρικά πυροβολεία και στη συνέχεια τα εχθρικά τμήματα πεζικού στο ύψ. Ταβέρνα καθώς και αυτά που ενεργούσαν λοφοσειρά των Καρατάδων. Στο μεταξύ η 3/3 Πεδινή Πυροβολαρχία αφού τάχθηκε στο Μπουγάζι, έβαλε κατά του τουρκικού πεζικού στο ύψ. Σαμάρι και κατά του πυροβολικού στη Βίγλα. Τα τουρκικά πυροβολεία της Βίγλας απάντησαν στο πυρ. Στις 06:00 έφτασε στο Μπουγάζι ο διοικητής της 1ης Ταξιαρχίας συνοδευόμενος από τον διοικητή πυροβολικού της Ι Μεραρχίας"...

   ... Μετά από αυτά, το Αρχηγείο διέταξε την Ι Μεραρχία να υποστηρίξει με τις διαθέσιμες δυνάμεις της "την έπιθετικήν ενέργειαν, προς εκτέλεσιν της κατά Δαμασίου προσβολής διά συμπράξεως στρατευμάτων Ι και II Μεραρχίας, έξασφαλίζοντες πάντοτε δεξιόν υμών κέρας. Διατάσσομεν ενίσχυσίν σας δι' αφιχθέντος εξ Αθηνών Τάγματος 1ου Συντάγματος Πεζικού. Κρατήσατε ημάς ενήμερους διαρκώς περί τών κινήσεων σας και περί τών συμβάντων"

   Παράλληλα διατάχθηκε και η II Μεραρχία, στη Γούνιτσα, να βρίσκεται σε διαρκή επαφή με τα στρατεύματα Μπουγαζίου και Τυρναβου, για κοινή ενέργεια κατά Δαμασίου, σύμφωνα με τη διαταγή της προηγούμενης ημέρας. Ταυτόχρονα στάλθηκε τηλεγράφημα στη 2η Ταξιαρχία, με το οποίο την πληροφορούσε ότι ενημερώθηκε ο διοικητής της Ι Μεραρχίας για τις ενέργειες της και της παρέχονταν οδηγίες σχετικές με τον συντονισμό της όλης επιχειρήσεως.

   Στις 09:00 της 8ης Απριλίου, η διάταξη των ελληνικών δυνάμεων που επιχειρούσαν κατά του Δαμασίου ήταν η εξής:

   -Μεταξύ Προφήτη Ηλία (Τυρνάβου) και Τρυπημένης: Έξι λόχοι και έξι πυροβόλα υπό τον διοικητή της 2ης Ταξιαρχίας.

   -Στο Μπουγάζι (μεταξύ Τρυπημένης και Σιδηροπάλουκου): Δεκατρείς λόχοι και δώδεκα πυροβόλα υπό τον διοικητή της 1ης Ταξιαρχίας.

   -Από Σιδηροπάλουκο μέχρι Κούτρα: Είκοσι τρεις λόχοι Πεζικού, ένας λόχος Ευζώνων, δεκαέξι πυροβόλα υπό τον διοικητή της 3ης Ταξιαρχίας.

   -Στην Γούνιτσα: Το 3ο Σύνταγμα Πεζικού με δώδεκα λόχους (περιλαμβανομένων δύο του ΧΙΙ Ανεξαρτήτου Τάγματος), ο 4/1 Λόχος Μηχανικού, η 3/2 Ίλη και η 1/2 Πεδινή Πυροβολαρχία, υπό τον διοικητή της 4ης Ταξιαρχίας.

   -Στο χωριό Δένδρα: Μία διλοχία του ΙΙ/2 Τάγματος και δύο ίλες (2η-4η) του Συντάγματος Ιππικού.

 Επιστολή του Υπουργού των στρατιωτικών Ν. Μεταξά,

 προς τον Υποστράτηγον Νικ. Μακρήν Αρχηγόν του Α΄ Αρχηγείου Στρατού.

   ... Στρατηγέ.
   ...
   ... υποθέτω ότι ...τα εκατέρωθεν του Πηνειού μεταξύ Κουτσοχέρου και Γουνίτσης υψώματα καί αι παρά τον Πηνειόν κλιτύες του Τιτανίου όρους είναι αμυντικώς παρεσκευασμένα και ισχυρώς κατειλημμένα.
   Υποθέτω, ότι την άμυναν του Πηνειού Β.Α. της Λαρίσης στηρίζετε εις Μπαξιλάρ (Παραπόταμος) καί Μπαμπά (Τέμπη).
   Εν οιαδήποτε φάση του αγώνος δέον να λαμβάνονται τα εκάστοτε κατάλληλα μέτρα προς άμυναν των δύο γραμμών συγκοινωνιών προς Βόλον και Φάρσαλα.
   Η τελευταία αύτη πόλις δέον να μη μείνη αφρούρητος, να εναποταμιευθώσι δ' εν αυτή ικαναί ζωοτροφαί.
    

Έν Αθήναις, τη 10 Μαρτίου 1897

Ο

Υπουργός των Στρατιωτικών   (Υ.Γ.) Ν. ΜΕΤΑΞΑΣ

 Επιστολή του Διαδόχου Κωνσταντίνου, προς τους διοικητάς 1ης και 2ας Μεραρχίας

 Προκειμένου περί εισβολής Τουρκικού στρατού δια Ρεβενίου διατάσσομεν τα επόμενα:
   Η 2α Ταξιαρχία θα προσφέρη την μεγίστην υπηρεσίαν αν, λαμβανομένων πάντοτε υπ΄ όψιν των τακτικών συνθηκών της στρατιωτικής καταστάσεως, δυνηθη δια του Στενού της Γουνίτσης να επιτεθη κατά την νύκτα τον εισβαλόντα εχθρόν. Την κίνησιν όμως ταύτην πρέπει να κάμει εγκαίρως δια να μη απομονωθεί. Εάν δεν δυνηθη να κάμη τούτο εγκαίρως, τότε πρέπει να καλύψη την Λάρισσαν υποχωρούσα ως είρηται προς την διεύθυνσιν Τύρναβος-Λάρισσα και καταλαμβάνουσα το προγεφύρωμα της Λαρίσσης.
   Εάν μετά πείσμονα και σθεναράν άμυναν ο στρατός ημών αποκρουσθη, τότε οφείλει να υποχώρηση προς την Φάρσαλον κινούμενος πάντοτε επί της ορεινής σειράς της διηκούσης από της Γουνίτσης και της Δομπρουτσάς εις την Όθρυν.
   Η γέφυρα Γουνίτσης δεν θέλει καταστραφή ειμή εν εσχάτη ανάγκη, διότι δι΄ αυτής θα διέλθωσιν τα στρατεύματα εν περιπτώσει καταδιώξεως, ίνα μεταβώσιν εις το Ρεβένιον πεδίον και εκδιώξωσι τον εχθρόν πέραν των συνόρων,
   Τα εις την 2αν Μεραρχίαν ανήκοντα στρατεύματα τίθενται υπό τας διαταγάς του Ταξιάρχου Σμολένσκη μέχρι της αφίξεως επί τόπου του μεράρχου κ. Μαυρομιχάλη, οπότε θέλει παραδώσει ο Ταξίαρχος εις αυτόν την τε διοίκησιν των στρατευμάτων και την παρούσαν διαταγήν.
   Αι διαταγαί αύται εισί γενικαί εις δε τους μεράρχους αφίεται πάσα αυτοβουλία διά τον κανονισμόν των λεπτομερειών προς εκτέλεσιν αυτών, οδηγούμενους πάντοτε εκ της καταστάσεως των πραγμάτων.

 Εν Λαρίσση, τη 6 Απριλίου 1897

 Κωνσταντίνος - Διάδοχος

 Απόσπασμα από την Έκθεσιν του Διαδόχου

 Εργα αμύνης και συγκοινωνιών

   Τα μέχρι της στιγμής της εις Λάρισαν αφίζεώς μου μελετηθέντα, εκτελεσθέντα ή εν εκτελέσει έργα αμύνης, γεφυρώσεως και οδοποιίας είναι τα κατωτέρω αναγραφόμενα. Σπουδαιότερα ή και άλλα έργα αμύνης, ο χρόνος, ο από της αφίξεώς μου εις Λάρισαν (17 Μαρτίου) μέχρι της ενάρξεως των εχθροπραξιών (4 Απριλίου), δεν επέτρεπε να εκτελεσθώσι. Τοιαύτα έργα έδει να είχον αρμοδίως μελετηθή καί εκτελεσθή εν καιρώ ειρήνης.

   1) Οχύρωσις τών Τεμπών εις Πυργωτόν (Πυργετό) καί Λασποχώρι ( Όμόλιο), η τακτική μελέτη εγένετο υπό του Ανθυπολοχαγού του Μηχανικού Παπαβασιλείου, διετάχθη δε η εκτέλεσις να γίνη ύπό του 7ου Εύζωνικού Τάγματος.

    2) Οχύρωσις της κοιλάδος του Νεζερο. Η τακτική μελέτη έγινε ύπό του "Ανθυπολοχαγού του Μηχανικού Λαναρά. Ή εκτέλεσις ανετέθη εις το 7ον Εύζωνικόν Τάγμα.

    3) Οχύρωσις των διαβάσεων Μελούνας και Γκριτζόβαλι (Βοτανοχώριο) έξωθεν αυτών παρά την θέσιν Μάτι-Λυγαριά. Η τε μελέτη και ή εκτέλεσις ένεκα της κατεπειγούσης ανάγκης, ανετέθη εις τόν Λόχον του Μηχανικού, υπό τον Υπολαχαγόν Μαρούδην. Προ ταύτης δε είχε διαταχθή μελέτη επί του αυτού αντικειμένου, ήτις κατέληξεν εις αποτέλεσμα ούτινος ή πραγματοποίησις δεν ήτο εφικτή.

   4) Προγεφύρωμα γεφύρας Γουνίτσης. Η μελέτη και η εκτέλεσις ανετέθη εις (Α/Ι) λόχον του Μηχανικού.

   5) Μελέτη οχυρώσεως από Ζάρκου μέχρι Πανίτσης, ανετέθη εις τον Ταγματάρχην του Μηχανικού Μοσχόπουλον.

   6) Οχύρωσις Τρικκάλων. Η μελέτη ανετέθη εις τον Ταγματάρχην του Μηχανικού Μοσχόπουλον Τ. και η εκτέλεσις εις τον δ/Ι μ.

   7) Συμπλήρωσις προγεφυρώματος Λαρίσης.

   8)Κατασκευή δύο πυροβόλων εις το φρούριον Λαρίσης. Η μελέτη και η εκτέλεσις ανετέθη εις το 3ον Σύνταγμα του Πυροβολικού.

   9) Οχύρωσις της κοιλάδος Κισερλή (Ελάτειας) ή Μακρυχωρίου. Η μελέτη εγένετο ύπό του Ανθυπολοχαγού του Μηχανικού Παπαβασιλείου, η δε εκτέλεσις ανετέθη εις τον 5ον Λόχον του 1ου Τάγματος του Μηχανικού.

   10) Επιθεώρησις των αμυντικών έργων Ρεβενίου, των εκτελεσθέντων κατά το 1885-1886 και ευρεθέντων καταλλήλων και εν καλή καταστάσει.

   11) Μελέτη της οχυρώσεως των Κυνός Κεφαλών (Χαλκοδόνιον όρος) και της Φαρσάλου υπό των Ανθυπολοχαγών του Μηχανικού Παπαβασιλείου και Δημαρά.

 Γεφυρώσεις

   1) Κατ' αίτησιν του Α' Αρχηγείου κατεσκευάσθη υπό του Νομομηχανικού Λαρίσσης η γέφυρα Μπαμπά (Τεμπών).

   2) Εμελετήθη ή ζεύζις του Πηνειού εις Δελερί (Γόννους).

   3) Ζεύξις του Πηνειού εις Γούνιτσαν διά της γεφυροσκευής Birago υπό του α/Ι Λόχου Μηχανκού.

   4) Ζεύξις Πηνειού εις Ζάρκον-Αλήφακα (Κάστρο) μελετηθείσα υπό του Λοχαγού του Μηχανικού Σωτίλη.

Άμυνα

  Ι  Μεραρχία: Η 2α Ταξιαρχία θ' απόκρουση την εκ Μελούνας και Γκριτζόβαλι (Βοτανοχωρίου) κατάβασιν του εχθρού εις την πεδιάδα και θα παρέξη την πρώτην αντίσταστν εις τας δύο φάλαγγας εισβολής. Τα περί το Μάτι στρατεύματα θέλουσιν υποχωρήσει προς την διεύθυνσιν Λαρίσσης μαχόμενα, τα δε εις Τούρναβον (Τύρναβο) ανθιστάμενα θέλουσι παρασύρει τας δύο κυρίας φάλαγγας προ του προγεφυρώματος Λαρίσσης, όπου θα ενωθώσι με την ταξιαρχίαν Λαρίσσης και θ' άποχωρήσωσι την εισβολήν μαχόμενα επί της γραμμής των περιβολών.
   II  Μεραρχία: Τα στρατεύματα της II Μεραρχίας θα σπεύσωσιν εις βοήθειαν της Ι  Μεραρχίας, και η μεν 3η Ταξιαρχία θα προσπαθήση διερχόμενη το Στενόν της Γουνίτσης (στράτευμα Ρεβενίου) ή την γέφυραν της Γουνίτσης (στράτευμα Ζάρκου) να ευρεθή αίφνης όπισθεν των εχθρών των μαχόμενων κατά της γραμμής των περιβολών η, αν ή κατάστασις των πραγμάτων δεν επιτρέψη τούτο, θα προσπαθήση να εμπόδιση την διάβασιν του έχθρού, θέλοντος να προσβάλη την Λάρισσαν εκ των νώτων και αποφεύγοντος την διάβασιν διά του προγεφυρώματος Πηνειού από το μέρος της Γουνίτσης.
   Η υπόλοιπος δύναμις της II  Μεραρχίας θα δράμη εις βοήθειαν των εις Λάρισσαν μαχόμενων ή θα εμπόδιση την διάβασιν του ποταμού εις Γούνιτσαν αναλόγως των προθέσεων του έχθρού.
   Εν περιπτώσει μεν επιτυχίας η καταδίωξις θα γίνη μέχρι Μπουγαζίου η του Στενού Γουνίτσης, όπου τα στρατεύματα θα λάβωσι περαιτέρω διαταγάς, εν αποτυχία δε, η υποχώρησις θα γίνη διά της οδού Λαρίσσης - Φαρσάλων.

 Καταστροφή γεφυρών Γουνίτσης και Κουτσοχέρου

   Η γέφυρα Γουνίτσης ή η του Κουτσοχέρου δεν θέλει καταστραφή ει μη εν εσχάτη ανάγκη, διότι δι' αυτής θα διέλθωσι τα στρατεύματα, εν περιπτώσει καταδιώζεως, ίνα μεταβώσιν εις το Ρεβένιον πεδίον και εκδιώξωσι τον εχθρόν πέραν των συνόρων.
 

 Τελική επισκόπηση του Πολέμου

   Ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος, που άρχισε στις 6 Απριλίου 1897, έληξε ουσιαστικά μετά ένα μήνα στις 7 Μαΐου του ίδιου έτους. Η οριστική ειρήνη υπογράφηκε στις 22 Νοεμβρίου του 1897, μετά από μακρές και δύσκολες διαπραγματεύσεις, στις οποίες σημαντικό ρόλο έπαιξαν και οι τότε Μεγάλες Δυνάμεις, ανάλογα με τα συμφέροντα τους.
   Τα τελευταία τουρκικά τμήματα εγκατέλειψαν τη Θεσσαλία στις 6 Ιουνίου 1898.
   Μολονότι ο πόλεμος κηρύχθηκε από την Τουρκία, αυτός προκλήθηκε από την Ελλάδα και υπήρξε άμεσο και φυσικό επακόλουθο της πολιτικής της, που επηρεαζόταν μόνιμα από την καλλιέργεια του εθνικισμού (Μεγάλη Ιδέα).
   Παρά την ατελή στρατιωτική προπαρασκευή της, η Ελλάδα δε δίστασε να προχωρήσει στον πόλεμο εναντίον της Τουρκίας, αν και αυτή διέθετε τριπλάσιες και καλύτερα οργανωμένες και εκπαιδευμένες, από τις ελληνικές, στρατιωτικές δυνάμεις.
   Το όραμα των μεγάλων εθνικών διεκδικήσεων, η βοήθεια προς την επαναστατήσα Κρήτη και οι μεγάλες επιτυχίες των προγόνων στην Επανάσταση του 1821 συνείχαν τις καρδιές όλων και συσκότιζαν τη σκέψη τους.

 

Χάρτης των συνόρων της περιοχής, πριν και μετά τον πόλεμο του 1897

   Με τη νέα διαρρύθμιση των συνόρων «…παρεχωρείτο εις την Τουρκίαν το μεγαλύτερον μέρος της κορυφογραμμής, η οποία απετέλει έως τότε την Μεθόριον, τα δεσπόζοντα σημεία και αι διαβάσεις. Η νέα γραμμή κατήρχετο επί μεγάλου τμήματος, από Τυρνάβου εις Δερελί, εις την Θεσσαλικήν πεδιάδα και υπερέβαινε τον Πηνειόν, μεταξύ Γουνίτσης και Κουτσοχέρου». Βλ. Αλέξανδρου Μαζαράκη: "Ιστορική μελέτη 1821-1897 και ο πόλεμος του 1897", (1950), σελ. 310 β’ τόμ.

 ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ