ΕΝΑΣ ΥΜΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΟΥΝΙΤΣΑ
«Μία τῶν ρωμαντικωτέρων καί ποιητικωτέρων ἐξοχῶν τῆς Θεσσαλίας, ἵνα μή εἴπω ἡ ρωμαντικοτέρα καί ποιητικωτέρα μετά τά ἀπαράμιλλα Τέμπη, εἶναι καί ἡ Γούνιτσα…». «Ὤ νέαν ἔζησα ζωήν διελθών μετά τῶν φίλων μου τήν ἀντιπέραν ὄχθην διά τοῦ ξύλου (καράβι),… ἐδῶ εἶναι ἡ Ἐδέμ, ἡ κατοικία τῶν Θεῶν»! Αὐτά περιγράφει ἕνας δημοσιογράφος τῆς ἐφημερίδας Ὄλυμπος, ὁ ὁποῖος ἐπισκέφτηκε μέ τέσσερις φίλους τη Γούνιτσα μία Κυριακή τοῦ Μαΐου τοῦ 1900. Μέχρι καί ποίημα ἐμπνεύστηκε κάτω ἀπό τόν «μεγαλοπρεπῆ καί ὑπερήφανον πλάτανον», ὅπως γράφει. Ἐκτός, ὅμως, τούτων ἀναφέρει καί διάφορα ἱστορικά στοιχεῖα τοῦ χωριοῦ, [για την ονομασία του, τους ιδιοκτήτες του, την ύπαρξη νερόμυλων και πρίν το 1907, οπότε κατασκευάσθηκε ο πιο σύγχονος μύλος]. Τίς ἐντυπώσεις του αὐτές δημοσίευσε, ανυπόγραφα με ένα Π στήν ἐφημερίδα Ὄλυμπος, σέ ἕνα ἐκτενές ἄρθρο τό ὁποῖο παρουσιάζουμε παρακάτω (μετά τις εικόνες) αὐτούσιο γιά νά μήν ἀλλοιωθῇ ὁ χαρακτήρας του.
Μία τῶν ρωμαντικωτέρων καί ποιητικοτέρων ἐξοχῶν τῆς Θεσσαλίας, ἵνα μή εἴπω ἡ ρωμαντικοτέρα καί ποιητικοτέρα μετά τά ἀπαράμιλλα Τέμπη, εἶναι καί ἡ Γούνιτσα, ἀπέχουσα μίαν ὥραν ἀπό τῆς Λαρίσης καί κειμένη ἀριστερά αὐτῆς. Ἡ Γούνιτσα ἀνῆκεν εἰς τόν Ἀλή πασά τόν Τεπελενλή τόν μόνον, ἴσως κατά τήν ἐποχήν ἐκείνην γνωρίζοντα καί δυνάμενον νά ἐκτιμᾶ τάς καλλονάς τῆς φύσεως. Ὅσα θεσσαλικά κτήματα, ὅσαι θεσσαλικαί τοποθεσίαι ἀνῆκον εἰς τόν δαιμόνιον τοῦτον ἄνδρα, ἄγαν διακρίνονται διά τά φυσικά των χαρίσματα, τόν πλοῦτον τῶν χρωμάτων τῶν ἀπαραμίλλων, ἅτινα χρωστήρ Ραφαήλιος ἠδύνατο ἀδυνάτως ν’ ἀπεικονίσῃ (ἐννοεῖ τό πινέλο τοῦ μεγάλου ζωγράφου τῆς Ἀναγέννησης Ραφαήλ). Φαντασθῆτε εὐρείαν κατάφυτον πεδιάδα, ἐδῶ μέν χρυσοπόρφυρον ἕνεκα τῆς ἀφθόνου κριθῆς ἥτις ἐλαφρῶς χρυσή παρασκευάζεται διά τήν τελείαν ὡρίμανσιν, ἐκεῖ δέ πρασίνην ἀκόμη, διότι οἱ στάχεις ἄμεστοι ἔτι μόλις ἀρχίζουν νά γαλακτώνουν τούς κόκκους των. Ὤ, τί στάχεις ὑπερήφανοι φέτος! Ὥσπερ κέδροι τοῦ Λιβάνου ὑψοῦνται κατά τό ἔτος τοῦτο. Ἄν ἡ φύσις φανῇ εὔνους ὡς ἐλπίζεται, ἡ σιτοπαραγωγή ἔσεται θαυμασία, πλουσιωτάτη. Ὁ Θεσσαλός, ὁ τόσα δεινά ὑποστάς, θά ἐξασφαλίσῃ τόν ἄρτον του τόν ὁποῖον πέρυσι καί ἐφέτος δέν ἐχόρτασε. Τόν ἄρτον τόν ἐκ σίτου ὀλίγοι κατά τό ἔτος τοῦτο ἔφαγον Θεσσαλοί. Οἱ μύλοι οἵτινες παρά τάς ὄχθας τοῦ ποταμοῦ Πηνειοῦ παρά τήν Γούνιτσαν ἀλέθουν ἀεννάως τόν ἄρτον τοῦ Θεσσαλοῦ, τοῦ χωρικοῦ Θεσσαλοῦ, σπανίως βλέπουσι τόν χρυσόν σίτον, καί ἄν τόν ἰδῶσι καί τόν δεχθῶσι ὑπό τήν πέτραν των τήν στρεφομένην ἐκ τῆς ροῆς τῶν ὑδάτων, ὡς στρέφεται ἡ γῆ περί τόν ἄξονά της, ὡς στρέφει τήν σφαίραν της ἡ τύχη καί εὐχαριστεῖται μέ τό ἔργον της. Ὡς καί ὁ μέγας Ἰταλίας ποιητής (Δάντης) λέγει ἐν τῇ κολάσει του «La fortuna volge sua sphere e beata si gode», ἄν δεχθῶσι λέγω ὑπό τήν πέτραν των τόν χρυσόν σίτον. Ὤ! ὁ σίτος οὗτος δέν εἶναι διά τούς χωρικούς. Ὁ χωρικός τρώγει ἤδη τόν ἀραβόσιτον καί τήν ἀσπρίτσαν, σημεῖον ἐσχάτης δυστυχίας. Ἤδη εὐτυχῶς βλέπων ὁ χωρικός τήν μέλλουσαν καλήν ἐσοδείαν μίαν ἔχει εὐχήν διά τόν Θεόν ἵνα μή λίψ (λίβας) ἤ καταιγίς στερήσῃ τόν ἄρτον του! Καί ὁ Θεός θά εἰσακούσῃ τῆς φωνῆς ταύτης!
Ἡ Γούνιτσα, τήν ὁποίαν ηὐτύχησα νά ἐπισκεφθῶ τήν παρελθοῦσαν Κυριακήν μετά φίλων ἀγαστῶν, ἐλέγετο τό πρίν Ντουαντζί (Ντογαντζή Μπογαζί) καθ’ ἅ ἔγκριτος Ὀθωμανός, ἀπόγονος τοῦ μετά τοῦ Ἀλῆ πασᾶ κατόχου της Γουνίτσης, μέ διαβεβαίωσεν, ἐπωλήθη δέ παρά τῆς ὀθωμανικῆς κυβερνήσεως* εἰς τόν Νετζίπ Βέην, ἐκ τῶν εὐπορωτάτων ὀθωμανῶν τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. (*Ὡς γνωστόν τά ἐν Θεσσαλίᾳ κτήματα τοῦ Ἀλῆ πασᾶ περιῆλθον εἰς τήν κατοχήν τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, πωλησάσης κατόπιν ταῦτα εἰς ἐγκρίτους ὑπηκόους της πασάδες καί βέηδες). Ὁ Νετζίπ Βέης ἐγέννησε 4 κόρας εἰς τήν μίαν τῶν ὁποίων, τήν Χαϊδιέ, ἐδώρησε κατά τόν γάμον της μετά τοῦ Οὐρσίτ πασᾶ (Χουρσίτ), τήν Γούνιτσαν, περιελθοῦσαν κατόπιν εἰς τήν θυγατέραν τῆς Χαϊδιέ τήν Μεριβέρ (Μεχριβέρ) χανούμ, σύζυγον τοῦ Γκαλίπ ἐφέντη ἐξ οὗ τήν ἀγόρασαν οἱ ἀξιότιμοι φίλοι μου κ.κ. Εὐστάθιος Ἰατρίδης καί Κωνσταντῖνος Ράλλης καί τήν ἐνοικίασαν εἰς τούς ρηξικελεύθους ἄνδρας Ἰωάννην Τριανταφύλλου καί Στέφανον Κασιμάτην. Τό μεγαλύτερον οἰκοδόμημα τῆς Γουνίτσης εἶναι τό κονάκι τοῦ πασᾶ, ἀρχαῖος τουρκικός οἶκος, μέ τούς ὀντάδες του καί τά τζάκια του. Τίς εἶδε πόσαι ἐθερμάνθησαν ἐκεῖ ὀδαλίσκαι κατά τόν χειμώνα καί πόσαι κόραι μελάχροες καί θερμαί τῆς Κιρκασίας ἀπελάμβανον τῆς ὡραίας φύσεως κατά τό ἔαρ καί τό θέρος ἄδουσαι τά ἄσματά των ἐκεῖνα τά ἡδυπαθῆ εἰς τάς ἀγκάλας τῶν νωχελῶν βέηδων καί πασάδων, τῶν μόνων γνωριζόντων καί δυναμένων ν’ ἀπολαύσωσι τ’ ἀγαθά τῆς ζωῆς. Καί ὄντως ἀπό τοῦ ἐξώστου τοῦ μεγάρου τούτου δύναταί τις νά θαυμάσῃ τήν φύσιν, τήν παρθένον ἐκεῖ φύσιν καί νά γαργαλισθῶσι τά ὦτα του μέ τῆς ἀηδόνος τό γλυκύ ἄσμα, τοῦ ποταμοῦ τοῦ ὀλίγα βήματα ἀπέχοντος ἐκεῖθεν, τόν ἤρεμον φλοῖσβον καί τῶν φύλλων τῶν παρά τάς ὄχθας τοῦ ποταμοῦ Πηνειοῦ μεγαλοπρεπῶν πλατάνων ποιητικότατον θροῦν. Ὤ νέαν ἔζησα ζωήν διελθών μετά τῶν φίλων μου τήν ἀντιπέραν ὄχθην διά τοῦ ξύλου (καράβι), τό ὁποῖον πόρρω ἀπέχει ἀπό τοῦ νά ὁμοιάζῃ πρός τά τῆς Ἀχερουσίας, διότι ἐδῶ εἶναι ἡ Ἐδέμ, ἡ κατοικία τῶν Θεῶν! Ὤ ἐκεῖ, ὑπό μεγαλοπρεπῆ καί ὑπερήφανον πλάτανον, ὁ ἀθάνατος Θανάσης μετά τῶν τέκνων του καί τῶν περί αὐτόν μας προσέφερε τόν παχύτατον ὀβελίαν τόν ὁποῖον ἔψησε μετά περισσῆς προσοχῆς καί τέχνης καί μᾶς παρασκεύασε τά ὡραῖα περιστέρια ἅτινα συναντήσας ἡμᾶς καθ’ ὁδόν εἶχε τήν καλωσύνην νά μᾶς προσφέρῃ ὁ ἕτερος τῶν ἐνοικιαστῶν τῆς Γουνίτσης ὁ ἀφεντάνθρωπος Στέφανος Κασιμάτης. Ἐννοεῖται ὅτι προηγήθη τό ἀπαραίτητον τῆς Θεσσαλίας ποτόν τό οὖζον, τό συνοδεῦσαν τό ἐπίσης ἀπαραίτητον εἰς τάς τοιαύτας περιστάσεις κοκορέτσι! Ὁ οἶνος ἔρρευσε πραγματικῶς ἄφθονος, ἐνῶ κατωτέρω ἔρρεε τό διαυγές τῆς ἐκεῖ πηγῆς (Λούτζια) ὕδωρ τό κελαρίζων ποιητικώτατα. Ὁ καλός κἀγαθός ἱερεύς παπα-Γεώργης παραμείνας ἐπ’ ὀλίγον πλησίον μας, μᾶς εὐλόγησε, ἀπῆλθεν καί ὁ γράφων δέ τάς ὀλίγας ταύτας γραμμάς ὑψῶν τό ποτήριον ἀπήγγειλε τήν αὐτοσχέδιον αὐτήν ἔμμετρον πρόποσιν!
Παιδιά σ’ αὐτόν τόν πλάτανο
ὁπού ’μαστ’ ἀποκάτου,
ἄς λησμονήση ἀπό μᾶς
καθένας τά δεινά του!
ὁ ἄνθρωπος γεννήθηκε
στόν κόσμο νά ὑποφέρη
κι’ ὁ καθένας εἰς τή γῆ
καί τό Σταυρό του φέρει.
Ἐδῶ ξεχάστε φίλοι μου
μές στήν ὡραία φύσι
τά βάσανα καί τούς καϋμούς
κι’ ἀρχίστε τό μεθύσι!
Καί μέ τραγούδια τῆς χαρᾶς
καί συντροφιά τ’ ἀηδόνια,
ἀδειάστε τά ποτήρια σας
καί ζῆτε χίλια χρόνια!
Τήν πρόποσιν ταύτην ἐπηκολούθησαν καί ἄλλαι ἧττον ποιητικαί, ἐπετετραμμέναι ἐν τῇ θέσει ἐκείνῃ τῇ ρωμαντικῇ καί ποικίλα ἄσματα ἐψάλησαν, ἐνῶ εἰς τά πέριξ ἀντήχει ἐπωδός ζεύγους ὄνων ψάλλοντος τούς ἔρωτάς του, ἔρωτας τοῦ Μαΐου. Ἡ ὥρα παρήρχετο ὁ δέ Μορφεύς ἤρχισε νά καταλαμβάνῃ τούς φίλους συνδαιτημόνας. Τό ξύλον παρά τήν ὄχθην τοῦ ποταμοῦ ἦν ἕτοιμον πρός ἀναχώρησιν. Ἐπέβημεν αὐτοῦ καί μεθ’ ἡμῶν τινά τετράποδα καί ἄλλα δίποδα. Ἐξήλθομεν εἰς τήν ἀντιπέραν ὄχθην καί ἐτράπημεν τήν πρός τό κονάκι τοῦ πασᾶ ἄγουσαν κατευχαριστημένοι πάντες ἐκ τῆς ὡραίας ταύτης διασκεδάσεως. Μετά ὕπνον ἀληθῶς νεκροῦ, ὕπνον βαρύν τρίωρον, ἀλλά τόσον γλυκύν ὅσο καί ἀπαραίτητον, ἐροφήσαμεν τόν ὡραῖον καφέν καί ηὐχαριστήσαμεν τούς φίλους χωρικούς, τούς μετά τόσης ἀγαθότητος καί καλωσύνης περιποιηθέντες ἡμᾶς. Ἐπέβημεν οἱ τέσσαρες τῆς ἁμάξης, καί ὁ πέμπτος ἵππευσε καί ἀπήλθομεν προπεμφθέντες ὑπό τῶν χωρικῶν. Ὁ ἥλιος βαθμηδόν ἔδυε χρυσίζων τά πέριξ, ἐνῶ ἡμεῖς ἠρέμα βαίνοντες ἐγκαταλείπομεν τήν ὡραίαν Γούνιτσαν καί τό ἀπέναντι Ρεβένιον. Χάρις εἰς τούς παρασκευάσαντας τήν καλήν ταύτην ἐκδρομήν διήλθομεν μίαν ἡμέραν τοῦ ποιητικοῦ Μαΐου ἀλησμόνητον καί πανεφρόσυνον. Κλείων τήν μικράν ταύτην περιγραφήν εὔχομαι ὑπέρ τῆς Γουνίτσης, τῶν ἰδιοκτητῶν καί τῶν κατοίκων αὐτῆς. Π.